Văn Hóa Hạ Long: Di Sản Biển Đảo Độc Đáo Của Người Việt Cổ (5.000 – 3.500 Năm Cách Ngày Nay)

09/05/2025 Văn Hóa Dân Tộc Chưa có bình luận nào

Tổng Quan về Văn hóa Hạ Long

Văn hóa Hạ Long được các nhà khảo cổ học xác định thuộc giai đoạn hậu kỳ Đá mới ở Việt Nam, hình thành trên nền tảng kế thừa và phát triển từ văn hóa Cái Bèo (tồn tại cách ngày nay khoảng 7.000 – 5.000 năm). Quá trình chuyển dịch địa bàn cư trú, sự thích nghi với những biến động của môi trường biển – đặc biệt là đợt biển tiến Holocene – đã tạo điều kiện cho sự ra đời và định hình một nền văn hóa biển đảo đặc sắc. Phương thức sinh tồn chủ yếu của cư dân Văn hóa Hạ Long dựa vào việc khai thác biển, chế tác các loại công cụ đá đạt đến trình độ tinh xảo và phát triển một nghề gốm độc đáo, mang đậm dấu ấn miền biển.

Với hai giai đoạn phát triển chính là giai đoạn sớm và giai đoạn muộn, Văn hóa Hạ Long không chỉ đóng vai trò là cầu nối quan trọng giữa các nền văn hóa tiền sử trước đó mà còn mở ra một chương mới cho quá trình phát triển của nền văn minh Việt cổ. Những thành tựu của Văn hóa Hạ Long đã góp phần không nhỏ vào quá trình kiến tạo và định hình bản sắc dân tộc Việt Nam.

Bối Cảnh Lịch Sử và Những Nhân Tố Hình Thành Văn hóa Hạ Long

Sự ra đời của Văn hóa Hạ Long là kết quả của một quá trình tương tác phức tạp giữa con người và môi trường tự nhiên, cùng với những nỗ lực sáng tạo không ngừng.

Điều Kiện Tự Nhiên và Tác Động của Biển Tiến đến Văn hóa Hạ Long

Bối cảnh địa lý, khí hậu và ảnh hưởng của biển tiến đối với sự hình thành Văn hóa Hạ Long

Vùng vịnh Hạ Long – Bái Tử Long sở hữu một địa hình vô cùng đặc trưng với hàng ngàn đảo đá vôi lớn nhỏ, nhiều hang động kỳ thú, các bãi cát ven bờ và những dải đồng bằng cổ ven biển. Vào khoảng 6.000 – 5.000 năm trước, đợt biển tiến Holocene (còn gọi là biển tiến Flandrian) đã làm mực nước biển dâng cao, làm mất đi phần lớn môi trường sống quen thuộc của cư dân văn hóa Cái Bèo. Điều này buộc họ phải di chuyển lên các vùng đất cao hơn ở phía Đông Bắc, từ đó hình thành nên giai đoạn sớm của Văn hóa Hạ Long.

Quá trình thích nghi với môi trường biển đảo mới, cùng với sự giao lưu và tiếp biến văn hóa với các nhóm cư dân khác trong khu vực, đã tạo nên một nền văn hóa biển độc đáo. Trong bối cảnh đó, con người bắt đầu khai thác tối đa nguồn tài nguyên từ biển và phát triển các kỹ thuật chế tác công cụ đá cũng như đồ gốm sao cho phù hợp nhất với điều kiện địa phương, đánh dấu sự khởi đầu của Văn hóa Hạ Long.

Các di chỉ và phát hiện khảo cổ học tiêu biểu của Văn hóa Hạ Long

Ngay từ năm 1939, nhà khảo cổ học người Thụy Điển J.G. Andersson đã phát hiện và tiến hành khai quật di chỉ Ngọc Vừng (mà ông gọi là di chỉ Đanh-Đô-La). Sau này, di chỉ này được các nhà khoa học xác định là một địa điểm quan trọng thuộc Văn hóa Hạ Long. Bên cạnh đó, hàng loạt các di chỉ khảo cổ tiêu biểu khác đã được phát hiện và nghiên cứu, bao gồm hang Soi Nhụ, hang Đông Trong, đảo Ngọc Vừng (khai quật sâu hơn), hang Tiên Ông, động Mê Cung, Thoi Giếng, cùng với nhiều bãi cát và đồng bằng cổ ven biển thuộc tỉnh Quảng Ninh. Những phát hiện này đã cung cấp những bằng chứng vật chất vô giá cho việc tìm hiểu về Văn hóa Hạ Long.

Chủ Nhân và Những Đóng Góp Trong Việc Nghiên Cứu Văn hóa Hạ Long

Văn hóa Hạ Long là thành quả sáng tạo của các cộng đồng người Việt cổ và được làm sáng tỏ nhờ công lao của nhiều nhà khoa học.

Chủ nhân của Văn hóa Hạ Long

Chủ nhân của Văn hóa Hạ Long chính là các cộng đồng người Việt cổ, được cho là hậu duệ của cư dân thuộc các văn hóa sớm hơn như văn hóa Soi Nhụ và văn hóa Cái Bèo. Họ đã biết cách tận dụng một cách tối đa nguồn lợi từ biển cả và sáng tạo ra những giá trị vật chất cũng như tinh thần đặc sắc, mang đậm dấu ấn của Văn hóa Hạ Long. Họ là những người đầu tiên ở Việt Nam phát triển mạnh mẽ nền kinh tế biển, xây dựng các làng chài ven vịnh, phát triển nghề đánh bắt hải sản, chế tác công cụ đá đạt trình độ cao, làm gốm và thực hiện các hoạt động trao đổi sản vật với các vùng miền khác.

Đóng góp của các nhà khảo cổ học hiện đại trong nghiên cứu Văn hóa Hạ Long

Nhiều nhà khảo cổ học Việt Nam như Giáo sư Tiến sĩ Lâm Thị Mỹ Dung, Phó Giáo sư Tiến sĩ Hà Hữu Nga, Giáo sư Tiến sĩ Nguyễn Văn Kim, cùng với nhiều chuyên gia quốc tế khác, đã có những đóng góp to lớn trong việc định danh, nghiên cứu sâu rộng về Văn hóa Hạ Long. Các công trình của họ đã giúp xác định rõ ràng niên đại, các đặc điểm cơ bản, giá trị nhiều mặt và vai trò lịch sử quan trọng của nền văn hóa này trong tiến trình lịch sử dân tộc Việt Nam, làm cho hiểu biết về Văn hóa Hạ Long ngày càng đầy đủ và chính xác.

Các Giai Đoạn Phát Triển và Đặc Trưng của Văn hóa Hạ Long

Văn hóa Hạ Long trải qua các giai đoạn phát triển với những đặc trưng riêng biệt, phản ánh quá trình thích ứng và sáng tạo của con người.

Giai đoạn sớm của Văn hóa Hạ Long (cách ngày nay khoảng 5.000 – 4.000 năm)

Hoàn cảnh hình thành: Sự kiện biển tiến Holocene đạt đỉnh điểm, mực nước biển dâng cao khiến cư dân văn hóa Cái Bèo phải di cư lên các vùng đất cao hơn, các đảo và hang động ven bờ.
Phương thức sinh sống: Chủ yếu dựa vào săn bắt động vật, hái lượm các loại rau củ quả, trồng cây lấy sợi phục vụ đời sống. Đặc biệt, việc khai thác biển bắt đầu có vai trò quan trọng, bao gồm đánh bắt cá, thu nhặt các loài nhuyễn thể (sò, ốc…). Một số dấu hiệu của canh tác nông nghiệp sơ khai cũng xuất hiện.
Công cụ: Công cụ đá chủ yếu được chế tác bằng kỹ thuật ghè đẽo, có sự xuất hiện của kỹ thuật mài ở lưỡi hoặc toàn thân. Các loại hình công cụ phổ biến bao gồm rìu ngắn, mũi nhọn, chày nghiền, bàn nghiền. Đồ gốm trong giai đoạn này còn khá thô, thành gốm dày, được làm từ đất sét pha ít tạp chất. Xương động vật và vỏ sò lớn cũng được tận dụng làm công cụ hoặc đồ trang sức, phản ánh đời sống ban đầu của Văn hóa Hạ Long.

Giai đoạn muộn của Văn hóa Hạ Long (cách ngày nay khoảng 4.000 – 3.500 năm)

Hoàn cảnh phát triển: Mực nước biển bắt đầu rút dần, tạo điều kiện cho cư dân Văn hóa Hạ Long di chuyển trở lại các vùng ven biển, các đồng bằng cổ, chân núi và tiếp tục sử dụng các hang động.
Phương thức sinh sống: Cư dân bắt đầu định cư ổn định hơn, nghề biển phát triển mạnh mẽ. Kỹ thuật chế tác công cụ đá đạt đến trình độ tinh xảo hơn. Nghề làm gốm có những bước tiến vượt bậc. Hoạt động trao đổi sản vật với các vùng lân cận trở nên phổ biến hơn.
Công cụ: Các loại hình công cụ đá đặc trưng của Văn hóa Hạ Long giai đoạn này bao gồm rìu bôn có vai, bôn có nấc, mũi nhọn khoan đá, bàn mài rãnh chữ U. Công cụ đá được mài toàn thân trở nên phổ biến. Đồ gốm có sự đa dạng về loại hình, bao gồm gốm xốp và gốm cứng mỏng. Hoa văn trang trí trên gốm rất phong phú, với các mô típ đặc trưng như hoa văn sóng nước, hoa văn vặn thừng, và các đường khắc vạch tinh tế.

Những đặc trưng nổi bật của Văn hóa Hạ Long

Công cụ đá: Hệ thống công cụ đá của Văn hóa Hạ Long rất độc đáo với các loại hình như rìu bôn có vai, bôn có nấc, bàn mài rãnh chữ U, mũi nhọn, dao đá, và các mảnh tước nhỏ được gia công cẩn thận.
Đồ gốm: Đồ gốm Hạ Long mang đặc trưng riêng, thường được làm từ nguyên liệu là vỏ nhuyễn thể nghiền nát trộn với cát và đất sét. Hoa văn trang trí phổ biến là hoa văn sóng nước, hoa văn vặn thừng, và các đường khắc vạch. Loại hình gốm bao gồm gốm xốp và gốm cứng mỏng.
Sinh hoạt biển: Cư dân Văn hóa Hạ Long định cư chủ yếu ven biển, hình thành các làng chài cổ. Họ đã phát triển các loại phương tiện thủy để phục vụ việc đánh bắt hải sản và trao đổi sản vật.
Tầng văn hóa: Tại nhiều di chỉ khảo cổ thuộc Văn hóa Hạ Long, các nhà khoa học đã phát hiện 3 tầng văn hóa rõ rệt: tầng dưới cùng thuộc sơ kỳ Đá mới, tầng giữa thuộc hậu kỳ Đá mới (tương ứng với các văn hóa sớm hơn), và tầng trên cùng chính là Văn hóa Hạ Long.

Những Sự Kiện và Bước Ngoặt Lịch Sử của Văn hóa Hạ Long

Quá trình hình thành và phát triển của Văn hóa Hạ Long gắn liền với những biến động của tự nhiên và sự sáng tạo không ngừng của con người.

Quá trình chuyển đổi và thích nghi của cư dân Văn hóa Hạ Long

Sự kiện biển tiến – biển lùi Holocene là một yếu tố tự nhiên quan trọng, buộc cư dân tiền sử phải liên tục di chuyển, tìm cách thích nghi và sáng tạo ra những phương thức sinh sống mới. Từ một nền kinh tế chủ yếu dựa vào săn bắt và hái lượm, cư dân Văn hóa Hạ Long đã chuyển dịch mạnh mẽ sang khai thác biển, định cư ổn định hơn, phát triển các loại công cụ đá chuyên dụng và nghề làm gốm đặc trưng, từ đó tạo nên nền văn hóa biển đảo đầu tiên và tiêu biểu của Việt Nam.

Đổi mới kỹ thuật chế tác trong Văn hóa Hạ Long

Kỹ thuật chế tác công cụ đá của người Hạ Long đã đạt đến một trình độ rất cao, có thể coi là đỉnh cao của kỹ thuật chế tác đá thời tiền sử ở Việt Nam. Các loại hình như rìu bôn có vai, bôn có nấc được chế tác công phu, mài toàn thân. Bàn mài rãnh chữ U và các loại mũi nhọn khoan đá sắc bén cũng là những sản phẩm đặc trưng. Nghề làm đồ gốm cũng có những bước phát triển vượt bậc. Việc sử dụng vỏ nhuyễn thể nghiền nát trộn với đất sét để tạo phôi gốm và trang trí các loại hoa văn như hoa văn sóng nước, hoa văn vặn thừng mang đậm chất biển là những sáng tạo độc đáo của Văn hóa Hạ Long.

Giao lưu và tiếp biến văn hóa của Văn hóa Hạ Long

Cư dân Văn hóa Hạ Long đã có những mối quan hệ giao lưu và tiếp biến văn hóa với các nhóm cư dân lân cận. Đặc biệt, có những bằng chứng cho thấy sự liên hệ với các văn hóa hậu kỳ Đá mới – sơ kỳ Kim khí, và có thể là tiền đề cho sự phát triển của các văn hóa kim khí sau này, ví dụ như ảnh hưởng đến văn hóa Đông Sơn. Nhiều di vật, kỹ thuật chế tác, và có thể cả những phong tục tập quán của Văn hóa Hạ Long đã được kế thừa và tiếp nối trong nền văn minh Việt cổ, góp phần quan trọng vào việc hình thành bản sắc văn hóa dân tộc Việt Nam.

Ý Nghĩa Lịch Sử và Di Sản của Văn hóa Hạ Long

Văn hóa Hạ Long để lại một di sản vô cùng quý giá, bao gồm cả các giá trị vật thể và phi vật thể.

Giá trị vật thể của Văn hóa Hạ Long

Công cụ đá: Bộ sưu tập công cụ đá vô cùng phong phú và đa dạng, bao gồm các loại rìu bôn, đặc biệt là rìu bôn có vai và bôn có nấc, các loại mũi nhọn, bàn mài (nổi bật là bàn mài rãnh chữ U), dao đá, mảnh tước nhỏ được gia công tỉ mỉ. Ở giai đoạn muộn, đã có sự xuất hiện của một số mũi giáo bằng đồng, cho thấy sự chuyển tiếp sang thời đại kim khí.
Đồ gốm: Các loại hình đồ gốm chủ yếu là đồ gia dụng như nồi, vò, bát. Các mảnh gốm tìm thấy bao gồm cả gốm xốp và gốm cứng mỏng. Hoa văn trang trí đặc trưng là hoa văn sóng nước, hoa văn vặn thừng, các đường khắc vạch. Chất liệu làm gốm độc đáo từ vỏ nhuyễn thể nghiền nát trộn với đất sét.
Di tích khảo cổ: Các hang động như Soi Nhụ, Đông Trong, Tiên Ông, động Mê Cung; các đảo như Ngọc Vừng; các địa điểm như Thoi Giếng; cùng với các bãi cát và đồng bằng cổ ven biển là những nơi lưu giữ dấu tích của Văn hóa Hạ Long.

Giá trị phi vật thể của Văn hóa Hạ Long

Văn hóa biển: Nhiều hình thức sinh hoạt văn hóa dân gian như các điệu hò, vè, hát đám cưới, hát giao duyên, hò biển, các nghi lễ như lễ giở mũi thuyền, tục trồng cây Nêu… vẫn còn được lưu giữ trong cộng đồng các làng chài cổ ở vịnh Hạ Long, phản ánh đời sống tinh thần phong phú của cư dân kế thừa Văn hóa Hạ Long.
Phong tục, tín ngưỡng: Qua các cuộc khai quật, đặc biệt tại hang Đông Trong, đã phát hiện các mộ táng với tư thế người chết nằm co, lưng quay về phía vách đá, đầu quay về hướng Tây. Một đặc điểm đáng chú ý là không thấy huyệt mộ rõ ràng hay đồ tùy táng nhiều, điều này gợi mở những nghiên cứu về quan niệm mai táng của cư dân Văn hóa Hạ Long.
Kỹ năng thích nghi: Cư dân Văn hóa Hạ Long đã thể hiện khả năng sáng tạo vượt bậc trong việc chế tạo các phương tiện vận tải thủy, phát triển các kỹ thuật đánh bắt hải sản hiệu quả, thực hiện trao đổi sản vật với các vùng miền khác, và phát triển các nghề thủ công nghiệp biển.

Vai trò của Văn hóa Hạ Long trong tiến trình văn minh Việt cổ

Văn hóa Hạ Long được coi là một nền tảng quan trọng, mở đầu cho quá trình phát triển của nền văn minh Việt cổ. Nền văn hóa này đã góp phần hình thành nên bản sắc văn hóa biển đảo đặc trưng của Việt Nam, tạo nên một dòng chảy văn hóa liên tục từ thời tiền sử cho đến giai đoạn hiện đại của người Việt. Những di sản của Văn hóa Hạ Long là một phần không thể thiếu trong kho tàng văn hóa dân tộc.

Di Tích, Lễ Hội và Công Tác Bảo Tồn Văn hóa Hạ Long

Việc bảo tồn và phát huy các giá trị của Văn hóa Hạ Long là một nhiệm vụ quan trọng.

Các di tích khảo cổ tiêu biểu của Văn hóa Hạ Long

Các di chỉ khảo cổ quan trọng thuộc Văn hóa Hạ Long bao gồm hang Soi Nhụ, hang Đông Trong, hang Tiên Ông, động Mê Cung, đảo Ngọc Vừng, Thoi Giếng, cùng các bãi cát và đồng bằng cổ ven biển Quảng Ninh. Tại những địa điểm này, các nhà khảo cổ đã phát hiện nhiều di vật quan trọng như công cụ đá, đồ gốm, di cốt người tiền sử, vỏ nhuyễn thể biển, xương động vật và các dấu tích mộ táng. Hiện nay, Bảo tàng Quảng Ninh và Trung tâm Văn hóa nổi Cửa Vạn là những nơi trưng bày các bộ sưu tập hiện vật quý giá, giúp du khách, học sinh, sinh viên và các nhà nghiên cứu có cơ hội tiếp cận trực tiếp với những giá trị vật chất của Văn hóa Hạ Long.

Lễ hội và truyền thống biển đảo gắn với Văn hóa Hạ Long

Các giá trị văn hóa phi vật thể đặc trưng như các điệu hò, vè, hát giao duyên, các nghi lễ như lễ giở mũi thuyền, tục trồng cây Nêu… vẫn được các cộng đồng làng chài cổ vùng vịnh Hạ Long lưu giữ và thực hành. Những sinh hoạt văn hóa này tạo nên bản sắc riêng, độc đáo cho cộng đồng cư dân biển đảo, là sự tiếp nối và phát triển của truyền thống Văn hóa Hạ Long.

Giáo dục, bảo tồn và phát huy giá trị Văn hóa Hạ Long

Giáo dục di sản: Các trường học, bảo tàng, trung tâm văn hóa tại tỉnh Quảng Ninh thường xuyên tổ chức các chương trình giáo dục truyền thống, các hoạt động trải nghiệm khảo cổ học, nhằm giúp thế hệ trẻ hiểu sâu sắc hơn về cội nguồn văn hóa biển đảo của dân tộc, trong đó có Văn hóa Hạ Long.
Bảo tồn di tích: Chính quyền địa phương và cộng đồng dân cư đang phối hợp chặt chẽ trong việc bảo vệ, từng bước phục dựng và quảng bá các di chỉ khảo cổ thuộc Văn hóa Hạ Long. Đồng thời, việc phát triển du lịch bền vững gắn liền với di sản văn hóa cũng được chú trọng. Trang thông tin Văn Hóa Dân Tộc (vanhoadantoc.com) luôn cập nhật và đồng hành cùng các hoạt động bảo tồn, giáo dục và truyền thông các giá trị di sản Văn hóa Hạ Long đến cộng đồng trong nước và quốc tế.

Kết Luận

Văn hóa Hạ Long là một di sản khảo cổ – văn hóa biển đảo vô cùng độc đáo và có giá trị, đánh dấu một bước ngoặt lớn trong tiến trình phát triển của người Việt cổ. Với những giá trị vật thể và phi vật thể đặc sắc, nền văn hóa này không chỉ là cầu nối quan trọng giữa các nền văn hóa tiền sử mà còn là nền tảng vững chắc của bản sắc văn hóa biển đảo Việt Nam. Việc bảo tồn và phát huy một cách hiệu quả các giá trị di sản Văn hóa Hạ Long là trách nhiệm chung của toàn cộng đồng, góp phần xây dựng niềm tự hào dân tộc và khẳng định vị thế của Việt Nam trên bản đồ di sản văn hóa thế giới.

Câu Hỏi Thường Gặp về Văn hóa Hạ Long

Vì sao văn hóa Hạ Long được coi là nền văn hóa biển tiêu biểu của Việt Nam?

Văn hóa Hạ Long được coi là nền văn hóa biển tiêu biểu của Việt Nam vì đây là nền văn hóa đầu tiên ở nước ta phát triển mạnh mẽ và toàn diện dựa trên việc khai thác biển. Từ phương thức sinh sống, hệ thống công cụ, đặc điểm đồ gốm, cho đến các phong tục tập quán và giá trị phi vật thể, tất cả đều gắn bó chặt chẽ và phản ánh sâu sắc môi trường biển đảo. Văn hóa Hạ Long là một dấu mốc quan trọng, mở đầu cho truyền thống văn hóa biển Việt cổ, khẳng định vai trò to lớn của biển cả trong tiến trình lịch sử dân tộc.

Đặc điểm nổi bật của công cụ đá và đồ gốm văn hóa Hạ Long là gì?

Công cụ đá của Văn hóa Hạ Long nổi bật với các loại hình như rìu bôn có vai, bôn có nấc, bàn mài rãnh chữ U, mũi nhọn, dao đá được chế tác sắc nét và thường được mài toàn thân, thể hiện kỹ thuật cao. Đồ gốm Hạ Long có đặc trưng là được chế tác từ nguyên liệu vỏ nhuyễn thể nghiền nát trộn với đất sét, một kỹ thuật độc đáo. Hoa văn trang trí phổ biến là hoa văn sóng nước, hoa văn vặn thừng, và các đường khắc vạch, tất cả đều mang đậm dấu ấn của môi trường biển đảo. Đồ gốm Hạ Long thường có độ xốp, hoặc cứng mỏng, với hoa văn tinh xảo, thể hiện kỹ thuật chế tác vượt bậc của cư dân Văn hóa Hạ Long.

Có thể tham quan di tích khảo cổ văn hóa Hạ Long ở đâu?

Du khách và những người quan tâm có thể tham quan các di tích khảo cổ thuộc Văn hóa Hạ Long tại các địa điểm như hang Soi Nhụ, hang Đông Trong, hang Tiên Ông, động Mê Cung, đảo Ngọc Vừng, khu vực Thoi Giếng, và các bãi cát, đồng bằng cổ ven biển thuộc tỉnh Quảng Ninh. Ngoài ra, các bộ sưu tập hiện vật quan trọng của Văn hóa Hạ Long hiện đang được trưng bày tại Bảo tàng Quảng Ninh và Trung tâm Văn hóa nổi Cửa Vạn.

Hiện vật tiêu biểu nhất của văn hóa Hạ Long là gì?

Các hiện vật tiêu biểu nhất của Văn hóa Hạ Long bao gồm: các loại rìu bôn có vai, bôn có nấc, bàn mài rãnh chữ U, mũi nhọn, dao đá, các mảnh tước nhỏ được gia công. Về đồ gốm, đó là các loại gốm xốp, gốm cứng mỏng, được trang trí bằng hoa văn sóng nước, hoa văn vặn thừng, khắc vạch, và làm từ chất liệu vỏ nhuyễn thể nghiền nát trộn đất. Bên cạnh đó là các di cốt người tiền sử, xương động vật, và một lượng lớn vỏ sò, ốc biển, phản ánh đời sống của cư dân Văn hóa Hạ Long.

Văn hóa Hạ Long ảnh hưởng như thế nào đến văn hóa Việt Nam hiện đại?

Văn hóa Hạ Long được xem là nền tảng cho bản sắc văn hóa biển đảo của Việt Nam, tạo nên một dòng chảy văn hóa liên tục từ thời tiền sử cho đến ngày nay. Các giá trị vật thể, phi vật thể, cùng với những kỹ năng thích nghi và sáng tạo của người Hạ Long cổ vẫn còn được lưu giữ và phát huy trong đời sống của cộng đồng các làng chài ven biển, trong các hình thức nghệ thuật dân gian, lễ hội truyền thống. Công tác giáo dục di sản và phát triển du lịch bền vững hiện nay cũng lấy cảm hứng từ những giá trị của Văn hóa Hạ Long. Nhìn chung, Văn hóa Hạ Long đã góp phần lớn vào quá trình hình thành bản sắc dân tộc và khẳng định vị thế văn hóa của Việt Nam trên trường quốc tế.